Τα τελευταία χρόνια το τοπίο της γονεϊκότητας έχει αλλάξει πολύ. Από εκεί που οι γονείς συμβουλεύονταν μόνο έναν ειδικό – τον παιδίατρο – για όλες τις εκφάνσεις της ζωής του παιδιού, έχουν αρχίσει να απευθύνονται πια σε μια πληθώρα επαγγελματιών που εξειδικεύονται σε διάφορους τομείς και μπορούν να δώσουν εξατομικευμένες πληροφορίες σε κάθε οικογένεια. Έτσι λοιπόν έχουμε διάφορα επαγγέλματα όπως διατροφολόγοι, σύμβουλοι υγείας, σύμβουλοι ψυχικής υγείας, σύμβουλοι θηλασμού, σύμβουλοι ύπνου, σύμβουλοι γονεϊκότητας, κ.α. Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε στη δουλειά που κάνει ο σύμβουλος ύπνου.
Ο σύμβουλος ύπνου είναι ένας επαγγελματίας που έχει παρακολουθήσει εκπαίδευση στην επιστήμη του ύπνου και σε τεχνικές βελτίωσης του ύπνου. Ένας σύμβουλος μπορεί να έχει εξειδικευτεί στον ύπνο των βρεφών, των μεγαλύτερων παιδιών ή των ενηλίκων. Κάνοντας μια συνεδρία μαζί του, μπορεί να καταλάβει ποια προβλήματα ύπνου αντιμετωπίζετε εσείς ή η οικογένειά σας και να σας δώσει τις κατάλληλες λύσεις για να βελτιώσετε τον ύπνο όλης της οικογένειας.
Στο εξωτερικό είναι ένα αρκετά διαδεδομένο επάγγελμα. Αν κάνετε μια αναζήτηση στο Google με τους όρους “sleep consultant”, “sleep coach”, “baby sleep coach” θα βρείτε πάνω από 38 εκατομμύρια αποτελέσματα. Στην Ελλάδα έχουν αρχίσει επίσης οι γονείς και οι φροντιστές να αναζητούν τους συμβούλους ύπνου τα τελευταία χρόνια.
Ένας σύμβουλος ύπνου μπορεί λοιπόν να συνεργάζεται με οικογένειες με μικρά παιδιά, με ενήλικες, να κάνει συνεδρίες σε εταιρείες βελτιώνοντας τον ύπνο των υπαλλήλων, να συνεργάζεται με άλλους ειδικούς όπως επαγγελματίες υγείας (για παράδειγμα μαίες, παιδιάτρους, νευρολόγους, συμβούλους υγείας), δασκάλους yoga, ψυχολόγους και άλλους. Μπορεί επίσης να διοργανώνει σεμινάρια και μαθήματα ύπνου (για γονείς, για παιδικούς σταθμούς ή για εταιρείες).
Το επάγγελμα του συμβούλου ύπνου δυστυχώς δεν είναι κατοχυρωμένο ακόμα όπως το επάγγελμα του γιατρού, της μαίας, του ψυχολόγου κτλ. Αυτό σημαίνει πως αν ενδιαφέρεστε να συνεργαστείτε με κάποιον ειδικό για τον ύπνο, θα χρειαστεί να κάνετε μια διερεύνηση ρωτώντας τον για τις σπουδές του, την μετεκπαίδευσή του στον ύπνο, την προσέγγισή του κ.α. Παρόλο που ο ύπνος ευεργετεί και αναζωογονεί κάθε σύστημα του ανθρώπινου σώματος (ανοσοποιητικό, νευρικό, πεπτικό, κ.α.), και παρόλο που μαθαίνουμε τα τελευταία 50 χρόνια όλο και περισσότερα γι’αυτόν, σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα Matthew Walker (συγγραφέα του βιβλίου Why We Sleep), τα περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα ιατρικής και νοσηλευτικής παγκοσμίως, αφιερώνουν λιγότερο από 2 ώρες εκπαίδευσης στο πεδίο του ύπνου, μόλις το 1% των συνολικών ωρών εκπαίδευσης.
Πώς γίνεται κανείς σύμβουλος ύπνου;
Υπάρχουν διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα για να αποκτήσει κανείς την πιστοποίησή του ως σύμβουλος ύπνου. Κάποια εστιάζουν στον ύπνο των παιδιών και κάποια στον ύπνο των ενηλίκων. Κανένα (τουλάχιστον μέχρι τη συγγραφή αυτού του άρθρου) δεν εστιάζει στον ύπνο και παιδιών και ενηλίκων. Χρειάζεται ο σύμβουλος να έχει παρακολουθήσει μαθήματα και σεμινάρια για να εξειδικευτεί στις δύο αυτές κατηγορίες του πληθυσμού.
Είναι κάθε σύμβουλος ύπνου ίδιος;
Ανάμεσα στους επαγγελματίες ύπνου, υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στην προσέγγιση του ύπνου. Όπως συμβαίνει και σε άλλους τομείς, κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα μπορεί να χρησιμοποιούν ξεπερασμένα εγχειρίδια ή βιβλία. Άλλα δεν εμβαθύνουν σε όλο το οικογενειακό πλαίσιο ή σε κοινωνικά εμπόδια (όπως για παράδειγμα στην επίδραση των δυσμενών εμπειριών της παιδικής ηλικίας/ adverse childhood experiences) που μπορεί να αλληλεπιδρούν με τον ύπνο του παιδιού. Υπάρχουν άλλωστε πολλές θεωρίες ψυχολογίας (όπως η family systems theory και η ecological systems theory) που βλέπουν το άτομο, όχι σαν αυτόνομο όργανο, αλλά σαν μέρος ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου του οποίου η κουλτούρα, οι συνήθειες, οι πεποιθήσεις για τον ύπνο κ.α. μπορεί να επηρεάζουν τον ύπνο του (για παράδειγμα το χώρο, το μέσο έλευσης ύπνου, ή τις υπνικές του συνήθειες).
Υπάρχουν όμως και άλλες διαφορές που έχουν να κάνουν με τον κάθε σύμβουλο ύπνου ξεχωριστά, ανεξάρτητα με το πρόγραμμα σπουδών στο οποίο έχει πιστοποιηθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή ο ύπνος επηρεάζει και επηρεάζεται από άλλες συνθήκες, τις οποίες οι επαγγελματίες που έχουν καλή γνώση και κατανόηση ενός αντικειμένου (πχ νευροεπιστήμες, κοινωνιολογία, ψυχολογία κτλ.), έχουν σαφώς ένα προβάδισμα στην κατανόηση τους.
Έπειτα, κάθε σύμβουλος έχει τη δική του προσέγγιση στον ύπνο, μπορεί να ακολουθεί μετεκπαιδευτικά συνέδρια και σεμινάρια στον ύπνο, ή σε κάποιο άλλο τομέα της ψυχικής, ή σωματικής υγείας, ή στη γονεϊκότητα, ή να παρακολουθεί τις δημοσιευμένες έρευνες και τη διεθνή βιβλιογραφία.
Ετσι, κάθε σύμβουλος ύπνου είναι μοναδικός: οι πιστοποιήσεις που έχει, οι σπουδές του, οι εμπειρίες του, η προσέγγισή του, τον κάνουν ξεχωριστό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όταν βρείτε με ποιον σύμβουλο ύπνου θέλετε να συνεργαστείτε, μπορείτε να του/της πάρετε μια μίνι συνέντευξη και να δείτε αν η προσέγγισή του/της ταιριάζει σε εσάς, ή την δική σας οικογένεια, και αν νιώθετε πως είναι ένας επαγγελματίας με τον οποίο θέλετε να συνεργαστείτε καιρό (θα επικοινωνείτε με τον σύμβουλο αυτόν/η για εβδομάδες ή και μήνες άλλωστε).
Κάποιες ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε στον σύμβουλο ύπνου με τον οποίο θέλετε να συνεργαστείτε:
Σύμβουλος ύπνου για μωρά και παιδιά
- Τι σπουδές έχετε κάνει στην επιστήμη του ύπνου;
- Παρακολουθήσατε / Παρακολουθείτε συνέδρια, σεμινάρια ή μετεκπαιδευτικά προγράμματα για τον ύπνο των βρεφών και των μικρών ή μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων;
- Ποια είναι η προσέγγισή σας στον ύπνο;
- Χρησιμοποιείτε μεθόδους ελεγχόμενου κλάματος ή cry-it-out;
- Θεωρείτε τον θηλασμό “κακή συνήθεια” που πρέπει να κοπεί;
- Από ποια ηλικία μπορούμε να συνεργαστούμε;
- Πότε θα δω αποτελέσματα;
- Συνεργάζεστε με άλλους επαγγελματίες (συμβούλους θηλασμού, ψυχολόγους, ειδικούς στη διατροφή κτλ);
Σύμβουλος ύπνου για ενήλικες
- Τι σπουδέουδές έχετε κάνει στην επιστήμη του ύπνου;
- Παρακολουθήσατε / Παρακολουθείτε συνέδρια, σεμινάρια ή μετεκπαιδευτικά προγράμματα για τον ύπνο;
- Ποια είναι η προσέγγιση σας στον ύπνο;
- Πόσες συνεδρίες θα χρειαστώ;
- Τι τεχνικές χρησιμοποιείτε;
- Θα χρειαστεί να κάνω άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής μου για βελτιώσω τον ύπνο μου;
- Συνεργάζεστε με άλλους επαγγελματίες (ειδικούς στη διατροφή, ψυχολόγους, μαίες κτλ);
